Woningnood in Suriname blijft ondanks veel beloftes (1)

"Slechts 22 procent van het doel bereikt"

Tekst en beeld: Valerie Fris

De harde realiteit in Suriname is dat al veel generaties families nog steeds gezamenlijk in een woning verblijven. Dit gebeurt onder meer vanwege de extreem hoge huurprijzen van 300 euro en meer voor bijvoorbeeld een één of twee kamer appartement, terwijl de gemiddelde salarissen ook rond dat bedrag zijn. Het streven van de regering Santokhi-Brunswijk was om met het Affordable Housing Project (AHP) 3750 woningen te kunnen helpen opzetten. Nu de termijn van de regering er zo goed als bijna op zit, wordt een staat opgemaakt van wat bereikt is.

Van de beoogde 3750 woningen zijn er 55 opgeleverd en 399 gerenoveerd uit middelen van het project. Er zijn 188 woningen in aanbouw en 198 worden gerenoveerd. Deze informatie kreeg de krant van Cherlique Lelienthal, woordvoerder van de president, na pogingen van een jaar om de voorzitter van de AHP-commissie, Mark Rommy te bereiken. Een lid van deze commissie, Harish Monorath uit Abop gelederen, had op 25 mei 2021 tijdens een interview in het programma M’manten Taki van de STVS vertelt dat de woningnood ligt tussen de 16.000 en 32.000. Om dit probleem op te lossen had de regering het AHP - een soort Low Income Shelter Program (Lisp) 3 - voorgesteld.

Financiering

Het totaal aantal woningen dat opgezet en gerenoveerd is bedraagt ongeveer tweeëntwintig procent van de doelstelling. In de AHP-nieuwsbrief van maart staat dat het project is begroot op 38 miljoen 750.000 US dollar, waarvan 35 miljoen wordt gefinancierd met een lening van 35 miljoen US dollar van de Islamitische Ontwikkelingsbank. De rest moet Suriname zelf opbrengen. In het Meerjaren Ontwikkelingsplan staat dat het project tot 2026 loopt. De regering had gehoopt om de bouw van appartementen te stimuleren en minimaal 500 sociale woningen per jaar te bouwen, maar dit is bij lange na niet gehaald. “Het AHP is niet per se voor mensen met een laag inkomen zoals dat bij Lisp het geval was”, zei Monorath. Onder het AHP kan een burger 15.000 US dollar ‘krijgen’, waarvan 9.000 US dollar een schenking is van de overheid. Het overige moet de burger zelf opbrengen bijvoorbeeld door een lening bij de bank. Monorath zegt zich ervan bewust te zijn dat een huis bouwen erg duur is maar de overheid gaat er van uit dat 15.000 US dollar wel voldoende moet zijn  voor een degelijk huis, inclusief water- en stroom aansluiting. “Het moet geen krot worden”, onderstreept hij. Wie geen gebruik wil maken van het AHP kan een zeven procent hypotheek aanvragen en zo voor een hoger bedrag tot SRD 1.6 miljoen in aanmerking komen. Het deel van 9000 US dollar dat de overheid schenkt komt uit een lening van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank. Om voor het AHP in aanmerking te komen moet men contact opnemen met één van de zestien NGO’s waarmee het AHP samenwerkt. De Ware Tijd nam contact op met twee, maar werd verwezen naar de commissie AHP zelf, omdat de rol van de betreffende NGO’s niet echt duidelijk is óf omdat documenten die ze hadden ontvangen van aanvragers en die ze vervolgens opstuurden naar de commissie voor beoordeling, maanden bleven liggen.

Projecten

De regering zou voor de eerste fase van het Landelijk Woningbouw Programma 2023-2025, 3500 ‘woonoplossingen’ (nieuwbouw en renovastie) creëren. Verschillende gebieden zouden bouwrijp gemaakt worden. ‘Minister Riad Nurmohamed van Openbare Werken had bij de start van het Landelijk Woningbouw Programma  Fase 1 op vrijdag 25 augustus 2023 te Reeberg in het district Wanica gezegd dat na dat project 600 percelen aan de Merveilleweg en de Peprepinweg bouwrijp gemaakt zouden worden. Er zijn Public Private Partnership projecten gaande te Poerwodadi en Krepie (Charlesburg). De projecten Reeberg en Voorburg zijn toegevoegd voor de lage inkomensklassen die geen eigen perceel hebbenDe bewindsman stelde dat de projecten duurzaam uitgevoerd zouden worden. “Het bouwrijp maken van percelen moet erin resulteren dat daadwerkelijk woningen worden gebouwd”, zei de minister toen. Hiervoor zijn er volgens hem faciliteiten gecreëerd bij de banken. Er zou verder streng toezicht zijn op de uitvoering van de projecten. De kavels zouden bouwrijp gemaakt worden door Baitali Group N.V in samenwerking met Architectenbureau Bab. Afgelopen maandag tijdens de persconferentie naar aanleiding van de Regeringsraadvergadering zei Nurmohamed dat de projecten aan de Peprepinweg en te Reeberg stagnatie hebben opgelopen vanwege juridische kwesties. Sommige percelen bleken dubbel te zijn uitgegeven. De regering stelt in de AHP-nieuwsbrief mensen in de districten niet te zijn ‘vergeten’. In Marowijne, met name in het binnenland, tekenden meer dan 100 aanvragers uit dorpen zoals Galibi, Mora Kondre en Moengo Tapoe contracten met aannemers om te beginnen met de bouw van woningen. Daarnaast werden ook contracten ondertekend in Pokigron en Brownsweg, dorpen in Brokopondo, waardoor de reikwijdte van AHP in het binnenland verder werd uitgebreid.

Projecten ‘vorige’ regering

Tijdens de regering Bouterse bestond het Low Income Shelter Program (LISP) 1 en 2, dat  voornamelijk gericht was op burgers met een laag inkomen van toen rond de SRD 1000 per maand. Volgens Monorath zijn toen enkele duizenden personen geholpen met een woning of ze konden hun huis renoveren. Het eerste Lisp voor huishoudens van de lage inkomensklasse werd tussen 2003 en 2009 uitgevoerd. Het was gebaseerd op toekenning van subsidie aan begunstigden met een laag en gemiddeld inkomen, voor de bouw van een nieuw huis, of voor uitbreiding of verbetering van een bestaande woning. In de vijf jaar dat het programma werd uitgevoerd, profiteerden 3.725 huishoudens ervan: 1.208 voor nieuwe woonoplossingen en 2.517 voor woningverbetering.

Dit programma werd uitgevoerd door de stichting LISP. Zo staat op de website van de overheid www.gov.sr/ahp/. Het tweede programma was er ook op gericht om voort te bouwen op het ‘succes’ van Lisp-1 en om de leefomstandigheden van huishoudens met een laag inkomen te verbeteren. Lisp-2 richtte zich op huishoudens met een maandelijks netto-maandinkomen variërend van SRD 900 tot SRD 1988. Gedurende de vijf jaar dat het programma werd uitgevoerd, kwamen 4.006 huishoudens in aanmerking: 286 voor nieuwe woonoplossingen en 3.720 voor woningverbetering.

Het programma werd toen ook gefinancierd door de regering en de Islamitische Ontwikkelingsbank. De financiering omvatte een bijdrage van 3.000.000 US dollar in de vorm van grond en een bijdrage van 750.000 US dollar in contanten door de regering en een lening van US$ 10.000.000 en US$ 25.000.000 verkoop op afbetaling van de Islamitische Ontwikkelingsbank.

Het totaal aantal woningen dat opgezet en gerenoveerd is bedraagt ongeveer tweeëntwintig procent van de doelstelling.

Onder het AHP kan een burger 15.000 US dollar ‘krijgen’, waarvan 9.000 US dollar een schenking is van de overheid. Het overige moet de burger zelf opbrengen.

Dit artikel verscheen in De Ware Tijd van zaterdag 17 mei 2025