President Santokhi: ‘Procureur-Generaal moet reageren op vragen'
Na ruim anderhalf jaar heeft het onderzoek naar mogelijke corruptie bij de uitgifte van percelen op het Sabakuproject nog geen zichtbaar resultaat opgeleverd. President Santokhi vroeg het Openbaar Ministerie (OM) in augustus 2022 om misstappen rond het project te onderzoeken. In reactie op vragen van deze krant zegt hij niet te weten wat dit heeft opgeleverd. Uit onderzoek van De Ware Tijd, mede voor Radio 10, is gebleken dat notariskantoren kant-en-klare stichtingen leverden aan personen die soms meer dan tien percelen tegelijk kregen van de overheid, waardoor ze zelf buiten beeld konden blijven en hun nieuwe bezit makkelijk kunnen doorverkopen. ( Zie productie: Notaris Kalisingh: ‘Overheid moet zelf inzien dat zestien aanvragen door één persoon niet kan’.)
Tekst: Valerie Fris en Jason Pinas
De mededeling van Santokhi dat alle gronduitgiften in het Sabakuproject voor zes maanden waren opgeschort, bracht in augustus 2022 enige rust in de gemeenschap na de enorme ophef die volgde om personen die daarvoor in aanmerking waren gekomen. De president noemt de manier waarop zaken zijn verlopen ‘onethisch’. Hij stelde een commissie in om onderzoek te doen naar mogelijke “procedurele, bestuursrechtelijke en administratieve” misstappen bij de uitgifte van gronden in dit woningbouwproject.
Het is onduidelijk wat de stand van zaken is in dit onderzoek, erkent de president in gesprek met De Ware Tijd. “Er is vier keer een herinneringsbrief gestuurd naar de procureur-generaal door degenen die de zaak hebben ingediend. Ik denk dat ze (pg, red.) bezig is. Maar het zou goed zijn als zij ook aangeeft wat de stand van zaken is in dit onderzoek, dus ze moet reageren”, aldus Santokhi. De president stopte anderhalf jaar geleden de toewijzing van nieuwe percelen en zei dat personen die meer dan één perceel toegewezen hadden gekregen, die weer zouden moeten inleveren.
Haast geboden
Er moest volgens hem met het onderzoek haast worden gemaakt, omdat betrokken personen extra gedupeerd kunnen raken. “Personen beginnen al hypotheken te vestigen op de percelen omdat ze hebben gehoord dat de grond zal worden ingetrokken. Dat kan ervoor zorgen dat je als staat percelen intrekt met een hypotheek erop”, zo constateerde hij eerder. Vandaag de dag bieden sommige eigenaren op het project percelen te koop aan, zo blijkt uit het onderzoek van de krant.
Veel percelen in het Sabakuproject zijn niet gegund aan personen, maar aan stichtingen waarvan soms onduidelijk is wie daarvan profiteren. Notariskantoren gebruikten hiervoor tientallen bestaande stichtingen die zelf eerder waren opgericht, ontdekte De Ware Tijd. Deze manier van toewijzen is legaal maar leent zich ook voor misbruik. Bovendien loopt de overheid op den duur miljoenen Surinaamse dollars (SRD) mis aan belasting, zegt de voorzitter van de Surinaamse Notariële Beroepsorganisatie, notaris Dewnarain Kalisingh. Volgens hem had er op het ministerie een belletje moeten gaan rinkelen. “Het ministerie van GBB, Grondbeleid en Bosbeheer, zou zelf moeten zeggen dat zestien aanvragen door één persoon niet door de beugel kan”.
Huis in aanbouw op het Sabakuproject.
Veel mis bij GBB
Minister Dinotha Vorswijk van GBB is zich er volgens de president van bewust dat er ‘veel mis gaat’ op haar ministerie. “Er zijn daar heel wat issues bij en ook heel wat rapporten. Ik heb daarom een serieus gesprek gehad met de minister en haar aangegeven dat wij als regering niet tevreden zijn.”. Minister Vorswijk legde in dat gesprek uit dat zij afhankelijk is van structuren en personen. “Ze gaf ook toe dat er veel dingen misgaan”, aldus de president.
Minister Vorswijk zelf reageert niet inhoudelijk op diverse pogingen van de krant om haar te bereiken. Na aandringen wil haar directeur Meredith Vitolie slechts kwijt “dat ze zich even niet wil bezig houden met het Sabakuproject, aangezien de president heeft aangegeven dat die zaak in behandeling is bij de procureur-generaal.” De krant heeft ook enkele personen benaderd die percelen hebben verkregen via stichtingen. Er is niet één bereid gevonden om zijn of haar verhaal te delen over hoe zij op kort termijn in aanmerking zijn gekomen voor een of meerdere percelen. “Ik heb gewoon een aanvraag gedaan als elke rechtgeaarde Surinaamse burger”, wilde een mevrouw alleen kwijt. Maar door de vrees van alle benaderde personen om de media te woord te staan, wordt het vermoeden versterkt dat er veel meer aan de hand is bij GBB.
Heruitgifte gronden
Het Sabakuproject telt bijna zo’n 500 percelen. Daarvan werd onder de regering Santokhi, in 2020, 2021 en 2022 een groot deel uitgegeven op naam van stichtingen. Die heten bijvoorbeeld ‘Caught In A Dream’, ‘Good Deeds Way’, ‘The Night Comes For Us’, ‘Going To The River’, ‘Happiness Is Who You Are’, ‘Magical Sparkling Eyes’, ‘Rijk en Tevreden’, ‘Inhale Sky Exhale Stars’ en ‘Achter de Dubbele Regenboog. Sommige kregen zelfs meerdere percelen toegewezen.
President Santokhi zegt tegenover De Ware Tijd dat de opschorting inmiddels is opgeheven, nadat er maatregelen zijn getroffen. “Alle personen die meer dan één perceel hebben gehad moesten die inleveren. Dat hebben ze gedaan en de percelen zijn daarna gegaan naar onder andere mensen met een beperking, andere burgers en Stichting Rumas”. Emmy Hart, directeur van deze stichting bevestigt tegenover de krant dat haar stichting die sociale projecten uitvoert, ongeveer zes maanden geleden inderdaad in aanmerking is gekomen voor een perceel op het Sabakuproject.
Ten tijde van de ophef over de uitgiftes van gronden op het project werden ook Abop-parlementariërs Edgar Sampie en Obed Kanape genoemd. Sampie ontkent tegenover de krant dat hij een perceel heeft gehad. Kanape ontkent dit niet, maar wil geen duidelijkheid geven. “Ik denk dat het beste is om het ministerie dat belast is met grondbeleid te contacten en dat zal u, denk ik, het beste informeren.” President Santokhi zegt dat deze zaak nog niet ten einde is. “Het juridisch gedeelte moet nog steeds door de procureur-generaal onderzocht worden”, zegt hij.-.